گزارش جلسه نگاهی به سنت داستانی جامع‌الحکایات‌نگاری

نشست انجمن ادبی در تاریخ پنج شنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ با موضوع سنت داستانی جامع الحکایات راس ساعت ۵ بعدازظهر با حضور مهمانان گرامی انجمن، دکتر محمد جعفری‌قنواتی و آقای ابراهیم دمشناس  و رئیس انجمن خانم اسفندیاری و خانم خراسانی و تعدادی از فرهیختگان و دوستان علاقمند به ادبیات برگزار شد.

جلسه با پیش درآمدی از معرفی آثار آقای دکتر جعفری قنواتی و آقای دمشناس توسط  خانم خراسانی آغاز شد و سپس آقای دکتر جعفری به بررسی سنت داستان نویسی از قرون اولیه تا قرن سیزدهم که اوج داستان‌گویی در این دوره بوده است، پرداخت.

بر اساس گفته‌های ایشان ، در ایران بیشترین پیشرفت را در داستان‌گویی و نوشتن حکایات، می‌توان در دوره‌ی صفویه دید که در آن زمان ایران در اوج اقتصادی بوده است. از سخنان آقای جعفری پی می‌بریم جامع الحکایات در سراسر کشورها وجود دارد، که بیشترین آن در شهر سن پطرزبورگ و متاسفانه کمترینش در ایران است. در بین این حکایت‌ها می‌توان حکایت‌های مشترکی را مشاهده کرد.

چرا بعضی از این داستان‌ها در همه‌ی ملت ها تکرار شده است؟ برای پاسخ به این پرسش می‌توان به چند نکته اشاره کرد اول فرم زیبای داستان، دوم بنیادهای فرهنگی و اندیشه‌ی آن‌ها که با ویژگی‌های فرهنگی ما ارتباط دارند.
در این داستان‌ها نقش فعال زنان در رویارویی با مشکلات به‌خوبی نشان داده شده است که می‌تواند با فرهنگ ما که پوران‌دخت دارد و دختران خسرو پرویز که به پادشاهی می‌رسند ،نزدیک باشد. سوم، داستان‌های عاشقانه که در همه‌ی ملت‌ها مخاطب خود را دارد. چهارم، برگرفته از فعالیت‌های تجاری و بازرگانی می‌باشند.
کتاب سنت جامع الحکایات که فرم ایرانی داستان شیرزاد و گلشاد می‌باشد و به‌صورت داستان در داستان و حکایت در حکایت است از نسخه‌ی اصلی آن که در سال ۱۹۸۰ در تاجیکستان (ده سال قبل از فروپاشی شورروی) به چاپ رسیده ، تصحیح و جمع آوری شده است.
آقای جعفری به این نکته اشاره کردند که هر داستانی فرزند زمان خودش است و رنگ و بوی زمانه‌ی خود را گرفته است.
در پایان سخنان آقای جعفری، آقای دمشناس استاد و نویسنده‌ی گرامی به نکاتی در مورد کمبودها در حوزه‌ی ادبیات اشاره کردند.
ایشان با مطرح کردن اینکه حوزه‌ی ادبی ما شکل جزیره‌ای دارد و هر حوزه‌ی هنری و ادبی به‌‎‌صورت جزیره‌های جدا از هم هستند به نکات قابل توجهی اشاره کردند؛ و اینکه در پژوهش‌ها جای پژوهش ادبی از دیدگاه تاریخی خالی است و اینکه بدانیم شعر و نثر در هر قرن چگونه تفسیر و معنی شده است.
در تکمیل صحبت‌های یکی از فرهیختگان شرکت‌کننده، آقای دمشناس به این نکته اشاره کردند که مهمترین کار قبل از نقد هر اثری خواندن آن اثر بدون هیچ دیدگاه نقادانه‌ای می‌باشد؛ البته با به‌کار بردن تعقل و اندیشه در مورد آن اثر.
این نشست تقریبا در ساعت ۷  به اتمام رسید.

با تشکر از مهمانان ارجمند دکتر محمد جعفری قنواتی و آقای دمشناس و همچنین فرهیختگان و دوستان علاقمند به ادبیات که با حضور خود چراغ محفل‌های ادبی را روشن نگه می‌دارند.

گزارش به قلم: معصومه حسین‌زاده