نقد کتاب “چهار روز با روح همینگوی”

سی‌و‌دومین جلسه از مجموعه نشست‌های نقد ادبی انجمن صنفی مترجمان البرز که در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۹۹ – در فضای مجازی – برگزار شد٬ به بررسی و نقد ادبی کتاب « چهار روز با روح همینگوی» اثر تام وینتون٬ با ترجمه‌ٔ مهسا خراسانی اختصاص یافت.

این نشست با حضور٬ رئیس انجمن مترجمان البرز٬ مترجم و ویراستار کتاب و نیز جمعی از ادب‌دوستان از ساعت ۲۱ تا ۲۲:۱۵ به طول انجامید. منتقد جلسه٬ شیوا مقانلو٬ نویسنده٬ مترجم و منتقد ادبی بود.

ابتدا٬ رئیس انجمن مترجمان البرز به حضار خوش امد گفت و سپس از نجف دریابندری٬ پیشکسوت فقید عرصه‌ٔ ترجمه یاد کرد.

در ادامه٬ مهسا خراسانی٬ به معرفی کتاب پرداخت و ضمن ارائه شرح مختصری درباره‌ زندگی و آثار همینگوی٬ بخش‌هایی از کتاب را برای حضار خواند. او همچنین٬ نویسنده‌٬ مترجم و ویراستار کتاب و منتقد جلسه را معرفی کرد.

بعد از این شرح٬ نوبت به شیوا مقانلو رسید. مقانلو٬ نویسنده٬ مترجم و منتقد ادبی است و تا کنون آثار بسیاری از او  منتشر شده است. مجموعه داستان « آن‌ها کم از ماهی‌ها نداشتند» به قلم این نویسنده٬ که توسط نشر ثالث منتشر شده است٬ دیپلم افتخار جایزه ادبی مهرگان را به دست آورده است. 

مقانلو به تحلیل داستان و شخصیت‌های آن پرداخت و این کتاب را از زمره کتاب‌های پرفروش نشر نیماژ در چند ماه گذشته خواند. او همچنین « حفظ سبک و شیوه‌ نگارش نویسنده» و « ارائه پاورقی‌های مفید و لازم» را از نقاط قوت ترجمه این اثر برشمرد.

مقانلو گفت: « غالبا کتاب‌هایی که در آن‌ها از تجربه‌ٔ نزدیک به مرگ صحبت می‌شود٬ موردعلاقه و توجه خواننده‌ها قرار می‌گیرد. در این کتاب نیز٬ قهرمان داستان یعنی جک فیلن٬ در اثر حادثه‌ای به کما می‌رود و طی چهارروزی که در حالت بی‌خبری و بین مرگ و زندگی دست‌و‌پا می‌زند با نویسندهٔ شهیر٬ ارنست همینگوی ملاقات می‌کند. آن دو به بحث و گفتگو درباره‌ٔ ماهیت زندگی و مرگ می‌پردازند و با بسیاری از مشاهیر دورانِ حیات همینگوی ملاقات می‌کنند. در حقیقت٬ این کتاب دو داستان در قالب یک کتاب است. بخش دوم کتاب به شرح چالش‌ها و حوادث زندگی جک می‌پردازد که خود از منظری دیگر قابل توجه است.

معمولا افرادی که به کما می‌روند و شرایطی نزدیک به مرگ را تجربه می‌کنند٬ در حالت اغماء با راهنمایان معنوی و استادان روحانی ملاقات می‌کنند. استادانی که این افراد را برای بازگشت به زندگی و غلبه بر مشکلات و مسائل دنیوی٬ راهنمایی می‌کنند. اما در این داستان٬ ارنست همینگوی به استقبال جک می‌آید٬ یعنی نویسنده‌ای که در زندگی زمینی نهایت لذت و بهره را برده است. در اینجا٬ نوعی رابطهٔ استاد و شاگردی بین نویسنده‌ای تمام‌عیار و جوانی نوقلم برقرار می‌شود و همینگوی٬ جک را در مسیر زندگی راهنمایی می‌کند و رسالتی را که در این دنیا دارد به او یادآوری می‌کند.

این بخش از کتاب٬ شادتر و پرتکاپوتر از بخش دوم است. جک و همینگوی – که مثل دوران حیاتش پرهیاهو٬ سهل‌گیر و خوش‌گذران است – أوقات خوشی را با هم می‌گذرانند. شاید بسیاری از رفتارهای همینگوی از نظر جک٬ دلیل منطقی‌ای ندارد٬ اما طبق کهن‌الگوها٬ استاد و مرشد معنوی الزامی به توضیح همه‌ جزییات برای شاگردش ندارد. مرید و شاگرد فقط باید گوش بسپارد و بی‌چون‌و‌چرا اطاعت کند. کاری که جک در نهایت ناگزیر از آن است.

بخش دوم کتاب٬ با بهبود جک و خارج شدن او از حالت کما شروع می‌شود. این قسمت از کتاب به مشکلات اقتصادی و معیشتی جک در زندگی اشاره دارد. شاید عده‌ای از خوانندگان٬ بخش اول را جذاب‌تر و پرکشش‌تر بدانند٬ اما این بخش از داستان باعث می‌شود کتاب مستندتر و باورپذیرتر به چشم بیاید. جک نهایت تلاشش را می‌کند تا خودش را ثابت کند. در ابتدا٬ هیچ‌کس حتی همسرش٬ همنشینی او را با همینگوی باور نمی‌کند. ولی او با تلاش بسیار٬ حرف‌هایش را ثابت می‌کند و سپس تلاش می‌کند خاطراتش را به رشته تحریر درآورد و ناشری را برای انتشار کتابش مجاب کند.

در حقیقت می‌توان گفت٬ این کتاب ترکیبی از زندگی‌نامه‌ٔ همینگوی و دستورالعملی برای نویسنده شدن است و همین ترکیب است که به جذابیت کتاب می‌افزاید. یعنی خواننده هم رمان می‌خواند و هم با زندگی همینگوی آشنا می‌شود و هم فوت‌و‌فن نویسندگی را یاد می‌گیرد.

با توجه به شخصیت و سبک گفتار و نوشتار همینگوی٬ باید بگویم نوشتن کتاب درباره این شخصیت بزرگ امری است٬ سهل و ممتنع. چون نویسنده قصد دارد درباره‌ٔ فرد مشهوری مثل ارنست همینگوی حرف بزند. شخصی معروف و شناخته شده. بنابراین٬ نویسنده باید اطلاعات تاریخی و دقیقی درباره همینگوی به دست آورد و درعین حال٬ باید حرف جدیدی درباره او بزند. چیزی متفاوت از هزاران کتابی که تا کنون درباره‌ی همینگوی نوشته شده است.

در جمع می‌توانم بگویم٬ این کتاب با ارائه تصویری جدید از همینگوی در قالب یک داستان قرن بیست و یکمی٬ ماجرایی پرکشش و جذاب را رقم زده است.»

در پایان نشست٬ حضار به مطرح کردن نقطه‌نظرات و پرسش‌های خود پرداختند و منتقد جلسه به سوالات آنان پاسخ داد.